Индий - Klitikon - Эрыкан Энциклопедий Йоча

Китай калык эше утларак веле уло

Пагален ӱжешӰдыр-влак индийысе шӱжарже улыт Klitikon (ZDF) да Чапле вер (элын идей) Индий-эл азийыште. Тушто миллиард утла еҥ ила ала-тӱжем амион лийын.

Иктаж лу пачаш элыште семынак, кугу, германийыште да чӱчкыдын кузе манаш „субконтинентым“: континент ужмеке, „континент“.

Индий шуко тӱрлӧ калык шкенжын йылме да тӱвыра дене ила. Ала деч вара, Великобританий ий наре колоний семын лийын индий, тудо эрыкан лиеш.

Демократийын тӱняштат тудо кугу шотлалтеш.

Тачысе кугу отро Индий ятыр миллион ий ончыч, пытартыш ваштареш керылтын да средний Азийысе.

Тиде тӱняште эн кӱкшӧ курык, Гималаи лектеш.

Тудо шуйнышо йӱдвел индий гыч улыда. Тӱняште эн кӱкшӧ курык тупрӱдӧ, индийысе азий ужаш. Гималаи кугу эҥер эл гыч погыненыт, кузе да Ганг.

Тудо поснак кӱлешан ял озанлык пурен, но уэш-пачаш олтен, шуко мланде.

Тиде юмо да религий дене шуко эл

Шуко тӱрлӧ янлыкым да кушкылым индий муаш лиеш, шкежат эллан тӱрлӧ климатлан дене сӱретлаш пеш шуко уло вет: йӱштӧ гималаи, единый, чодыра тропик лийын, но пустынь.

Индий Азийысе слон кугу янлыкым палет, носорог тигр да. Илыш курымышто ынде индий айдемын кӱ. Кужу жап тӱрлӧ штатыште индий улыт, но тыгак кугу да поян: икмыняр ий ончыч кугыжаныш Мэри, да курымла коклаште кугыжаныш Могол. Могол мусульман лийынам, йӱдвел индийын да шукырак. Тиде жапыште араб йылме индийысе икмыняр мут толын, индийыште да мусульман шуко лиеш. Тугак ончо толын мучаште да индийыште-Йӱан португалий Васко. индий британ салтак виктара: индий великобританий гыч утларак налыт. Англичан южо ужашыжым шке править, индийысе тӧрлаташ вес князь, тудын дене кылым кучаш, британец.

Пашаш миен шуын восстанийышт кунам, кузе, британец, тудо чот кыралтеш.

Индий кугу британийыште лийын, сырьё вет тудо шуко налеш, сандене. Чайым да кофем специя ден примерым, тудо европышто тыге палат. Индий-википедий, эрыкан лий. Туге гынат, вигак нунын коклаште кучедалмаш толын Индус мусульман да моло. Тыге, кок эл Индий, илышыштыже тӱҥ верым мусульман-влак: эрвел да шаланен, Пакистан, Бангладеш вараш кодат. Лийме годым кусна кӧра шуко еҥым пуштыныт але индий шеледаш лиеш. Тачысе кечылан виешлымашым улыт, тетла ужмем ок шу гын индий индий уло. Пеш шуко мланде индийыште шагалрак еҥ ила. Черпытым гыч нуно олаште илат. Нунын кокла гыч южышт олашке шотлалтеш гигант гай Мумбаи, кугу ола индийыште. Тушто миллион дене айдеме кок пачаш шукырак, кечылан австрий ила.

Южо шучко абориген-влакын поян, ужам, но кид поснак.

Ала-мо индий ала кастен. Кастен-тиде группо кугу айдеме, обществе ужеш. Кӧ дене кылдалтын „шергакан“ кастен, кӱкшын акла. Кунам еш гыч лектеш, ӱлнӧ тудо кастен авам, кидем тыршымаште тенданат, кузе тиде айдеме веле шотлалтеш. Те тудым гына налаш, шке кӧ Кастен, а кастен, профессионал лийын кертеш мом ышташ рашемда. Кугыжаныш кастенат шӧраш тӧчен, но тидым эркын гына лийын.

Hindustan индийысе ныл визымше.

Юмылан ӱшанымым да юмым нуным палемдыде ок пытартыш черетыште, ял але тендан кундем кӱлешан улеш. Ислам вера вер шуын: калык шуко лиеш мо тыге вет индий, пакистан да океанийыште кугу гына мусульман ила, кечылаште индийыште.

Лач тидын дене таҥастарымаште шагал индийыште-буддист, Буддатын гынат индий шочын.

Индийыште йылме деч шукырак ойлен.

Но хинди шуко ойленыт.

Немыч тиде мӱндыр родо-тукым йылме-влак шотлалтыт. Вес йылме дене, поснак кечывалвел, шке черетыштыже, тӱвыт уке улыт. Кок правительстве индийысе кучылтмо йылме-влак: англичан да хинди. Англичан йылме-тиде эрла оккупант йылмем, а тиде йӧн уке, тидлан огыл мо индийысе йылме. Индийыште тудын, хинди огеш ойлет, тыге шонет. Штат лияш шонет, могай штат йылме кугыжаныш йылмылан шотлалтеш. Эрыкан лиймаш нужна эл гын, тушто ик тӱҥ шотышто кучемын вуйлатышыже вийым налеш. Тыге огыл индийыште: демократийын тӱняштат тудо кугу шотлалтеш. Индий миллион ойырен кертеш. Кутко виса партий лиеш, южо эллаште палыме улыт, но нунын кокла гыч шукыштым районышто штат але икте гына. Вич ий индийыште кажне ужашыжын шке парламентшым сайлен, Ӱлыл палате. Весе ужеш, кӱшыл палатыже, тидыже шке шотан федераций каҥаш: тушто вашлиялташ ӱшанъеҥже-влак Штат. Индий кок ужашыже тӧртык нерген йодышлам пырля решатлен.

Президент тыгак правительстве да парламент ойыро, кугыжаныш вуйлатыше.

Ала мо тыгай лийын штатыште, австрий ден германийыштат мланде федерал гай. Шуко кугыжанышын шкаланже шке палемден. Тудым правительстве да парламент уло, но ок президент, губернатор а. Вес палемдыме индийысе президентше.

Садлан шуко изи партий тыге лиймылан, тыге тиде тыглай огыл, Индий править манын.

Тидын деч моло, пеш кӱлешан индийыште, политик могай еш гыч толыт. Нехрен индий да правительстве вуйлатышын икымше лийын. Тудо ӱдыр, Индира Ганди почеш. Тудо вара эргым Раджив правительствын вуйлатышыже лийын.

Индий кинолаште утларак, кечылан сниматлен.

Вет нунын тӱҥышт гыч бомбейыш мийыше, тудо ынде Мумбаи маналтеш, тиде маналтеш „Болливуд“. Болливуд фильм йӧратымаш нерген ойлаш чӱчкыдынак толыт, мурат, куштат. Шып шинчаш тура ончен кертыт, вет кино ынде молан тыге кум шагат шуйнен. Йылме утла фильмыште кажне ийын тыгай фильмем ышталтын. Кашемир территорийже индий лум йӧршӧ лий. Википедий нерген пакистан да индийын шуко ӱчашенна, кӧ кучен, тудын лиеш. Ынде тӧрлаташ индий кечывалвел-Эрвелне пакистан, йӱдвел-касвел кундемыш. Кашемир каза кашемир гыч толын, поснак нуно межым вичкыж куэ келыштарыме лийшаш.

Индий пелыже утла фермер шотлалтеш.

Мом шындыман, джут кузе да сакыр, индийысе чӱчкыдын фабрик обрабатыватлалтеш. Гигант кушкыл, кудыжын плантаций манын, кофе семын ончен куштен, да чайым. Ужалена кугу ужашыже. Изи фермым пеш весела, шке пашаштым фермер деч тыглай илыше кодын кертын. Эҥер да теҥызыште кол поснак шуко логалын. Индий-тиде элыште, тудо шуко специя гыч толын. Но индийыште шке шуко окса уке. Уке шылым кочкаш шуко але шагал: ик велым, нуно мом шерге вет тиде, вес могырым, тыланда ӱшана манын чарен. Ушкал вики чарыме лийын. Садлан тӱкан шолдыра вольык да индий ден буйволым пеш шуко коеш: вий шындаш да шӧрым шупшыктышо шотышто пашам ышта. Тӱҥ шурным ончен куштат да тыгак европышто кузе кочкаш йӧратат индий рис. Тыгак лийше шергакан сырьё индийыште, мланде, нефтьым, мланде шӱйым, тыгак металл. Те кызыт шуко вийым да машинам ышташ тӱҥалыныт. Шуко вургем, ме тудым европышто, фабрикыште куымо индийысе лийын. Тыгак компьютер программе деч утыр да утыр индий гыч толаш йӧным ыштен. Йоча-влак кузе да индийысе klitikon тиде студент ӱдыр. Эн тӱҥ просто умылтараш, школышто сайын реферат да сӱретлаш.